หลักการเหตุผลและความเป็นมา
สถาบันอาหาร จัดตั้งขึ้นจากแนวคิดของภาครัฐ โดย กรมส่งเสริมการส่งออก กระทรวงพาณิชย์ สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี และภาคเอกชน โดย กลุ่มอุตสาหกรรมอาหาร สภาอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย สภาหอการค้าแห่งประเทศไทย เพื่อหาองค์กรที่ทำหน้าที่เป็นหน่วยงานประสานความร่วมมือในการพัฒนาอุตสาหกรรมอาหาร ควบคู่ไปกับการแก้ไขปัญหาและอุปสรรคต่อ การพัฒนาภาคอุตสาหกรรม จึงได้มอบหมายให้ สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (TDRI) ดำเนินการศึกษา เพื่อหาข้อเสนอแนะและความจำเป็นในการจัดตั้งองค์กร หรือหน่วยงานที่จะเป็นหน่วยงานประสานความร่วมมือในภารกิจดังกล่าว
จากผลการศึกษาได้มีข้อสรุปและเสนอแนะ ให้มีหน่วยงานใหม่ที่จะเป็นองค์กรประสานความร่วมมือในการพัฒนาภาคอุตสาหกรรมอาหารของประเทศไทยในรูปแบบของ “สถาบัน” โดยมีภารกิจเป็นแหล่งให้บริการข้อมูลด้านการค้าและเทคโนโลยีการบริการด้านการตรวจวิเคราะห์ การประสานความร่วมมือเพื่อการแก้ไขปัญหา และยกระดับขีดความสามารถของอุตสาหกรรมอาหาร กอรปกับในช่วงเวลาดังกล่าว กระทรวงอุตสาหกรรมมีดำริที่สอดคล้องและเป็นแนวทางเดียวกัน จึงได้นำเสนอเรื่องการจัดตั้ง “สถาบันอาหาร” เข้าสู่วาระการพิจารณาของคณะรัฐมนตรี และมีมติให้จัดตั้งขึ้นเมื่อวันที่ 15 ตุลาคม 2539 ในรูปแบบ “องค์กรเครือข่าย ภายใต้อุตสาหกรรมพัฒนามูลนิธิ กระทรวงอุตสาหกรรม” ตามคำสั่งกระทรวงอุตสาหกรรมที่ 440/2539 ลงวันที่ 28 พฤศจิกายน 2539
ดังนั้น เพื่อให้ผลงานของสถาบันอาหารบรรลุเป้าหมายและภารกิจที่ได้รับความเห็นชอบจากคณะกรรมการสถาบันอาหาร จึงมีความจำเป็นต้องดำเนินการบริหารความเสี่ยงควบคู่กับการกำกับและตรวจสอบอย่างมีประสิทธิภาพ และจากการประชุมคณะกรรมการสถาบันอาหารครั้งที่ 2/2551 เมื่อวันที่ 2 เมษายน 2551 จึงเห็นชอบให้สถาบันอาหารดำเนินงานบริหารความเสี่ยง เห็นชอบคู่มือการบริหารความเสี่ยง และมีมติแต่งตั้งคณะกรรมการตรวจสอบทำหน้าที่เป็นคณะกรรมการบริหารความเสี่ยงอีกหน้าที่หนึ่งด้วย และ เพื่อให้การดำเนินงานบริหารความเสี่ยงของสถาบันอาหารเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ สถาบันอาหารจึงมีคำสั่งแต่งตั้งคณะทำงานบริหารความเสี่ยง เพื่อการดำเนินการบริหารความเสี่ยงและรายงานผลการดำเนินการต่อคณะกรรมการตรวจสอบเป็นระยะอย่างต่อเนื่อง
วัตถุประสงค์ในการจัดตั้งสถาบันอาหาร
เพื่อดำเนินงานส่งเสริมและพัฒนาอุตสาหกรรมอาหารของประเทศไทย ให้ยังคงเจริญเติบโตต่อไปอย่างมีประสิทธิภาพและสามารถแข่งขันได้ในระดับโลก